Hemodiyaliz Tedavisi Alan ve Almayan Üremik Hastalarda Kaşıntı Konforu Etkiler mi?

Türkan Çalışkan; Sezgi Çınar Pakyüz

Research Article

Hemodiyaliz Tedavisi Alan ve Almayan Üremik Hastalarda Kaşıntı Konforu Etkiler mi?

Year 2019, Volume: 14 Issue: 3, 84 - 96, 30.09.2019

Türkan Çalışkan Sezgi Çınar Pakyüz

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı; hemodiyaliz tedavisi alan ve almayan üremik
hastalarda kaşıntının hasta konforuna etkisini incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Bu araştırma tanımlayıcı ve kesitsel tipte bir çalışmadır.
Araştırma, Ekim - Kasım 2017 tarihleri arasında, hemodiyaliz tedavisi alan
(n=191) ve almayan (n=106) hastalar ile yapıldı. Veriler Hasta Tanılama Formu
ve Genel Konfor Ölçeği ile elde edildi. Verilerin değerlendirilmesinde sayı,
yüzdelik, t-testi, ANOVA varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi
kullanıldı.
Bulgular: Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların %50,8’inde, hemodiyaliz tedavisi
almayan hastaların %40,6’sında kaşıntı şikayeti olduğu belirlendi. Genel konfor
ölçeği toplam puan ortalaması hemodiyaliz tedavisi alanlarda 3,07±0,29,
hemodiyaliz tedavisi almayanlarda 2,97±0,25 olup bu fark istatiksel olarakta
anlamlıydı. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların %17,8’i kaşıntı nedeniyle öfke
hissettikleri, hemodiyaliz tedavisi almayan hastaların %17,0’i kaşıntı nedeniyle
yorgunluk yaşadıkları ve her iki grupta da kaşıntının en fazla günlük konforlarına
uykusuzluk (sırasıyla %24,6; %20,8) olarak yansıdığı belirlendi.
Sonuçlar: Kaşıntı şikayetinin hemodiyaliz tedavisi alanlarda daha fazla olduğu ve
günlük konforlarını olumsuz yönde etkilediği belirlendi.

Keywords

Kronik Böbrek Hastalığı, Kaşıntı, Konfor, Konfor Ölçeği, Hemodiyaliz Tedavisi

References

KAYNAKLAR
1. (b.t) http://www.tsn.org.tr erişim tarihi 11/12/2017
2. Sarnak MJ, Levey AS, Schoolwerth AC, Coresh J, Culleton B, Hamm L L. McCullough PA, Kasiske BL, Kelepouris E, Klag M J, Parfrey P, Pfeffer M, Raij L, Spinosa DJ, Wilson WP. Kidney disease as a risk factorfor development of cardiovascular disease. A Statement From the American Heart Association Councils on Kidney in Cardiovascular Disease, High Blood Pressure Research, Clinical Cardiology, and Epidemiology and Prevention. 2003;108:2154 -2169.
3. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B. A population-basedsurvey of chronicrenaldisease in Turkeythe CREDIT study. Nephrology Dialysis Transplantation. 2011; 26(6): 1862-1871.
4. Kaçar G. Kronik böbrek yetmezliği. İçinde: Durna Z, eds. Kronik Hastalıklar ve Bakım. 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2012 s:381-395.
5. Enç N, Öz Alkan S. Üriner sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı. İçinde: Enç N, eds. İç Hastalıkları Hemşireliği 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp, 2014, s:227-247.
6. Çınar Pakyüz S. Kronik böbrek hastalığı. İçinde: Karadakovan A, Eds. Böbrek Hastalıklarında Hemşirelik Bakımı. 4. Baskı Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti., 2016, 116-135.
7. Akyol AD. Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastada palyatif bakım. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2013; 2(1): 31-41.
8. Ak R, Üstündağ S, Üstündağ A, Güldiken B, Süt N. Cognitive dysfunction in chronic renal disease: ımpact of dialysis modality. Turk Neph Dial Transpl. 2015; 24 (3): 283-293.
9. Kavurmacı M, Tan M. Üremik kaşıntı ve aromaterapi uygulaması. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. 2014; 3(1): 674-682.
10. Karadağ E, Kılıç SP, Karatay G, Metin Ö. Effect of baby oil on pruritus, sleep quality and quality of life in hemodialysis patients: Preteset-post test model with control groups. Japan Journal of Nursing Science. 2014; 11: 180-189.
11. Çınar S. Hemodiyaliz hastalarında optimal yaşam kalitesinin sağlanması. İçinde: Akoğlu E eds, Hemodiyaliz Hemşireliği El Kitabı. 2000; 61-66.
12. Aşıcıoğlu E, Kahveci A, Koç M, Özener Ç. Uremic pruritus: still ıtching. Turk Neph Dial Transpl. 2011; 20 (1) s:7-13.
13. Kılıç Akça N, Taşcı S. Kaşıntı kontrolünde kullanılan nonfarmakolojik yöntemler (TAF) Prev Med Bull. 2013; 12(3): 359-364.
14. Narita I, Iguchi S, Omori K. Uremic pruritus ın chronic hemodialysis patients. Journal Nephrol. 2008; 21:161-165.
15. Kılıç Akça N, Taşcı S. Hemodiyaliz hastalarında üremik kaşıntı ve akupresör. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2011; 4(1) s:190-196.
16. Kavurmacı M, Tan M. Üremik kaşıntı ve hemşirelik bakımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(1): 57-62.
17. Liem YS, Bosch JL, Arends LR, Heijenbrok-Kal MH, Hunink MG. Quality of life assessed with the medical outcomes studys hort form-item health survey of patients on renal replacement herapy: a systematic revie wand meta-analysis. Value Health. 2007;10: 390-397.
18. Akpolat T, Utaş C. Hemodiyaliz hekimi el kitabı. İçinde: Akpolat T, Utaş C, eds. Hemodiyaliz Hastalarında Sık Karşılaşılan Sorunları Türk Nefroloji Derneği Yayını 2008, s:20.
19. Davison, SN, Jhangri GS. Theimpact of chronicpain on depression, sleep, and the desire to with draw from dialysis in hemodialysis patients. J Pain Symptom Manage 2005; 30: 465-473.
20. Özyiğit S, Yıldırım Y, Karaman E. Hemodiyaliz Hastalarında Ağrı. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2016; 25 (1): 88-94.
21. Esen B, Sağlam Gökmen E, Atay A E, Sarı H, Karakoç A, Kahvecioğlu S, Kayabaşı H, Şit D. Son dönem böbrek yetmezliğinde renal replasman tedavilerine göre anksiyete ve depresyonun varlığı ve etkileyen faktörler. Turk Neph Dial Transpl 2015; 24 (3): 270-277.
22. Barutçu Ataş D, Hakkı Arıkan, Sabahat Alışır, Ecder Hilmi Çiftçi. Hemodiyaliz ve böbrek nakli hastalarında anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesinin karşılaştırılması TurkNeph Dial Transpl. 2017; 26 (2): 171-176.
23. Hüzmeli C, Candan F, Şeker Koçkara A, Akkaya L, Kayataş M. Hemodiyaliz hastalarında uyku kalite bozukluğu ve huzursuz bacak sendromu arasındaki ilişki. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2014; 36: 466-473.
24. Kılıç Akça N, Karataş N, Taşçı S. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylere uygulanan akupresin kaşıntı durumuna etkisi. Altern Ther Health Med. 2013; 19(5):12-8.
25. Kuğuoğlu S, Karabacak Ü. Genel konfor ölçeğinin türkçe'ye uyarlanması, İ.Ü.F.N. Hem. Dergisi. 2014; 16 (61): 16-23.
26. Akhyani M, Ganji M, Samadi N, Khamesan B, Daneshpazhooh M. Pruritus in hemodialysis patients. BMC Dermatology. 2005; 5(1): 7-12.
27. Tol H,Ünal M, Arslan Ş. Hemodiyaliz hastalarında kaşıntı ve yaşam kalitesi Türkiye Klinikleri Nephrol Special Topics 2015; 8(3)49-53.
28. Arıcan Ö. Kaşıntının patofizyolojisi, kliniği ve tedavisi. Türkderm. 2005; 39 (2) s: 88-97.
29. Kolcaba K (2003). Comfort theory and practice: a vision for holistic health care and research. Springer Publishing Co, New York. 58.
30. Büyükünal Şahin P. (2016). Ameliyat geçiren hastalarda konfor düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
31. Terzi B, Kaya N. Konfor kuramı ve analizi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 67-74.
32. Bilgiç Ş, Acaroğlu R. Effects of Listening to Music on the Comfort of Chemotherapy Patients Western Journal of Nursing Research. 2017; 39(6): 745–762.
33. Buddenkotte J, Steinhoff M. Pathophysiology and therapy of pruritus in allergic and atopic diseases. Allergy. 2010; 65(7): 805-21.
34. Üstündağ H, Eti Aslan F. Perianestezi konfor ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2010; 2(2):94-99.
35. Ünal G, Bilge A. Hemodiyaliz tedavisindeki son dönem böbrek yetmezlikli hastalıkların ruhsal durumlarının ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi. 2005;44(1):35-38.36. Kıran F. (2016). Hemodiyalizin hastaların hayat kalitesine etkilerinin ölçülmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
37. Gürçayır D. (2011). Kalça Protezi Ameliyatı Olacak Hastalara Verilen Eğitimin Ameliyat Sonrası Konfor Düzeyi ve Günlük Yaşam Aktivitelerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi , Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
38. Ünlü M. (2014) Perikardiyum Altı Noktasına Bilek Bandı ile Akupresürün Ameliyat Sonrası Bulantı Kusma ve Konfora Etkisi. Yayınlanmamış Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
39. Acar K, Aygin D. Orak hücre hastalığına bağlı akut göğüs sendromunun konfor kuramına göre değerlendirilmesi ve hemşirelik bakımı: olgu sunumu. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi (OTSBD). 2016; 1(1): 36-43.
40. Kılıç Akça N, Taşcı S. Uremic pruritus and affecting factors. Turk Neph Dial Transpl. 2014; 23 (3): 210-216.
41. Zucker I, Yosipovich G, David M, Gafter U, Boner G. Prevalence and characterization of uremic pruritus in patients undergoing hemodialysis: uremic pruritus is still a major problem for patients with end-stage renal disease. Jam Acad Dermatol Israel. 2003; 9:(5)842-846.
42. Pissoni RL, Wikström B, Elder SJ, Akizawa T, Asona Y, Keen ML. Pururitusin hemodiyalaysis outcomes and practice patterns study (DOPPS). Nephrology Dialaysis Transplantation. 2006; 21: 3495-3505.
43. Young DS, K Wok AO, W Ong DM, Suen MH Chen WT, Tse DM. Semptom burden and quality of life in end-stage renal disease: a study of patients oo dialaysis and palliative care. Palliative Medicine. 2009; 23: 111-119.
44. Kusleikate N, Bumblyte IA, Rezukevicin L, Sedlickaite D, Rinkunas K. Sleep disorder and quality of life in patient on hemodialysis. Medicina (Kaunas) 2005; 41: 69-74.
45. Iıliescu EA, Co H, Murr MH, Meers CL, Quinn MM, Singer MA, Hopman WM. Quality of sleep and health- related quality of life in heamodialysis patients. Nephrol dial transplant 2003;18: 126-32.

Does Itch Effect to Comfort of Uremic Patient Receiving Hemodialysis Treatment and Not Receiving?

Year 2019, Volume: 14 Issue: 3, 84 - 96, 30.09.2019

Türkan Çalışkan Sezgi Çınar Pakyüz

Abstract

Aim: The aim of this study is to investigate whether itching affects patient
comfort in uremic patients receiving hemodialysis treatment or not.
Materials and Method: This research is a descriptive cross-sectional study. It
was carried out patients receiving hemodialysis treatment (n=191) or not (n=106)
between October and November 2017. The research data were obtained by the
Patient Identification Form and the General Comfort Scale For the evaluation of
the data, numbers, percentage t-test, ANOVA variance analysis and correlation
analysis were performed.

Results: It was determined that 50,8% of the patients receiving hemodialysis
treatment and 40,6% of the patients did not receiving hemodialysis treatment and
the itching complaint and the itching complaint of patients was reflected as the
insomnia in both groups (24,6%, 20,8% respectively). Overall comfort score was
3,07 ± 0,29 in the patients receiving hemodialysis treatment and 2,97 ± 0,25 in
patients did not receiving hemodialysis treatment, and this difference was
statistically significant. It was found that 17,8% of the patients receiving
hemodialysis treatment experienced anger due to itching, 17,0% of the patients
did not receiving hemodialysis treatment experienced fatigue due to itching, and
the maximum daily comfort of the itch was reflected as insomnia (24,6%, 20,8%,
respectively) in both groups.
Conclusion: It was determined that the complaint of pruritus was more frequent
in hemodialysis receiving hemodialysis treatment areas and affected daily comfort
in the negative direction.

Keywords

Chronic Kidney Disease, Itching, Comfort, Comfort Scale

References

KAYNAKLAR
1. (b.t) http://www.tsn.org.tr erişim tarihi 11/12/2017
2. Sarnak MJ, Levey AS, Schoolwerth AC, Coresh J, Culleton B, Hamm L L. McCullough PA, Kasiske BL, Kelepouris E, Klag M J, Parfrey P, Pfeffer M, Raij L, Spinosa DJ, Wilson WP. Kidney disease as a risk factorfor development of cardiovascular disease. A Statement From the American Heart Association Councils on Kidney in Cardiovascular Disease, High Blood Pressure Research, Clinical Cardiology, and Epidemiology and Prevention. 2003;108:2154 -2169.
3. Süleymanlar G, Utaş C, Arinsoy T, Ateş K, Altun B. A population-basedsurvey of chronicrenaldisease in Turkeythe CREDIT study. Nephrology Dialysis Transplantation. 2011; 26(6): 1862-1871.
4. Kaçar G. Kronik böbrek yetmezliği. İçinde: Durna Z, eds. Kronik Hastalıklar ve Bakım. 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri, 2012 s:381-395.
5. Enç N, Öz Alkan S. Üriner sistem hastalıkları ve hemşirelik bakımı. İçinde: Enç N, eds. İç Hastalıkları Hemşireliği 1. Baskı, İstanbul: Nobel Tıp, 2014, s:227-247.
6. Çınar Pakyüz S. Kronik böbrek hastalığı. İçinde: Karadakovan A, Eds. Böbrek Hastalıklarında Hemşirelik Bakımı. 4. Baskı Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Ltd. Şti., 2016, 116-135.
7. Akyol AD. Son dönem böbrek yetmezliği (SDBY) olan hastada palyatif bakım. Cumhuriyet Hemşirelik Dergisi 2013; 2(1): 31-41.
8. Ak R, Üstündağ S, Üstündağ A, Güldiken B, Süt N. Cognitive dysfunction in chronic renal disease: ımpact of dialysis modality. Turk Neph Dial Transpl. 2015; 24 (3): 283-293.
9. Kavurmacı M, Tan M. Üremik kaşıntı ve aromaterapi uygulaması. Gümüşhane University Journal of Health Sciences. 2014; 3(1): 674-682.
10. Karadağ E, Kılıç SP, Karatay G, Metin Ö. Effect of baby oil on pruritus, sleep quality and quality of life in hemodialysis patients: Preteset-post test model with control groups. Japan Journal of Nursing Science. 2014; 11: 180-189.
11. Çınar S. Hemodiyaliz hastalarında optimal yaşam kalitesinin sağlanması. İçinde: Akoğlu E eds, Hemodiyaliz Hemşireliği El Kitabı. 2000; 61-66.
12. Aşıcıoğlu E, Kahveci A, Koç M, Özener Ç. Uremic pruritus: still ıtching. Turk Neph Dial Transpl. 2011; 20 (1) s:7-13.
13. Kılıç Akça N, Taşcı S. Kaşıntı kontrolünde kullanılan nonfarmakolojik yöntemler (TAF) Prev Med Bull. 2013; 12(3): 359-364.
14. Narita I, Iguchi S, Omori K. Uremic pruritus ın chronic hemodialysis patients. Journal Nephrol. 2008; 21:161-165.
15. Kılıç Akça N, Taşcı S. Hemodiyaliz hastalarında üremik kaşıntı ve akupresör. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi. 2011; 4(1) s:190-196.
16. Kavurmacı M, Tan M. Üremik kaşıntı ve hemşirelik bakımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;18(1): 57-62.
17. Liem YS, Bosch JL, Arends LR, Heijenbrok-Kal MH, Hunink MG. Quality of life assessed with the medical outcomes studys hort form-item health survey of patients on renal replacement herapy: a systematic revie wand meta-analysis. Value Health. 2007;10: 390-397.
18. Akpolat T, Utaş C. Hemodiyaliz hekimi el kitabı. İçinde: Akpolat T, Utaş C, eds. Hemodiyaliz Hastalarında Sık Karşılaşılan Sorunları Türk Nefroloji Derneği Yayını 2008, s:20.
19. Davison, SN, Jhangri GS. Theimpact of chronicpain on depression, sleep, and the desire to with draw from dialysis in hemodialysis patients. J Pain Symptom Manage 2005; 30: 465-473.
20. Özyiğit S, Yıldırım Y, Karaman E. Hemodiyaliz Hastalarında Ağrı. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi 2016; 25 (1): 88-94.
21. Esen B, Sağlam Gökmen E, Atay A E, Sarı H, Karakoç A, Kahvecioğlu S, Kayabaşı H, Şit D. Son dönem böbrek yetmezliğinde renal replasman tedavilerine göre anksiyete ve depresyonun varlığı ve etkileyen faktörler. Turk Neph Dial Transpl 2015; 24 (3): 270-277.
22. Barutçu Ataş D, Hakkı Arıkan, Sabahat Alışır, Ecder Hilmi Çiftçi. Hemodiyaliz ve böbrek nakli hastalarında anksiyete, depresyon ve yaşam kalitesinin karşılaştırılması TurkNeph Dial Transpl. 2017; 26 (2): 171-176.
23. Hüzmeli C, Candan F, Şeker Koçkara A, Akkaya L, Kayataş M. Hemodiyaliz hastalarında uyku kalite bozukluğu ve huzursuz bacak sendromu arasındaki ilişki. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2014; 36: 466-473.
24. Kılıç Akça N, Karataş N, Taşçı S. Hemodiyaliz tedavisi alan bireylere uygulanan akupresin kaşıntı durumuna etkisi. Altern Ther Health Med. 2013; 19(5):12-8.
25. Kuğuoğlu S, Karabacak Ü. Genel konfor ölçeğinin türkçe'ye uyarlanması, İ.Ü.F.N. Hem. Dergisi. 2014; 16 (61): 16-23.
26. Akhyani M, Ganji M, Samadi N, Khamesan B, Daneshpazhooh M. Pruritus in hemodialysis patients. BMC Dermatology. 2005; 5(1): 7-12.
27. Tol H,Ünal M, Arslan Ş. Hemodiyaliz hastalarında kaşıntı ve yaşam kalitesi Türkiye Klinikleri Nephrol Special Topics 2015; 8(3)49-53.
28. Arıcan Ö. Kaşıntının patofizyolojisi, kliniği ve tedavisi. Türkderm. 2005; 39 (2) s: 88-97.
29. Kolcaba K (2003). Comfort theory and practice: a vision for holistic health care and research. Springer Publishing Co, New York. 58.
30. Büyükünal Şahin P. (2016). Ameliyat geçiren hastalarda konfor düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
31. Terzi B, Kaya N. Konfor kuramı ve analizi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017; 20(1): 67-74.
32. Bilgiç Ş, Acaroğlu R. Effects of Listening to Music on the Comfort of Chemotherapy Patients Western Journal of Nursing Research. 2017; 39(6): 745–762.
33. Buddenkotte J, Steinhoff M. Pathophysiology and therapy of pruritus in allergic and atopic diseases. Allergy. 2010; 65(7): 805-21.
34. Üstündağ H, Eti Aslan F. Perianestezi konfor ölçeğinin türkçe’ye uyarlanması. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi. 2010; 2(2):94-99.
35. Ünal G, Bilge A. Hemodiyaliz tedavisindeki son dönem böbrek yetmezlikli hastalıkların ruhsal durumlarının ve yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi. Ege Tıp Dergisi. 2005;44(1):35-38.36. Kıran F. (2016). Hemodiyalizin hastaların hayat kalitesine etkilerinin ölçülmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
37. Gürçayır D. (2011). Kalça Protezi Ameliyatı Olacak Hastalara Verilen Eğitimin Ameliyat Sonrası Konfor Düzeyi ve Günlük Yaşam Aktivitelerine Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi , Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
38. Ünlü M. (2014) Perikardiyum Altı Noktasına Bilek Bandı ile Akupresürün Ameliyat Sonrası Bulantı Kusma ve Konfora Etkisi. Yayınlanmamış Doktora tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
39. Acar K, Aygin D. Orak hücre hastalığına bağlı akut göğüs sendromunun konfor kuramına göre değerlendirilmesi ve hemşirelik bakımı: olgu sunumu. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi (OTSBD). 2016; 1(1): 36-43.
40. Kılıç Akça N, Taşcı S. Uremic pruritus and affecting factors. Turk Neph Dial Transpl. 2014; 23 (3): 210-216.
41. Zucker I, Yosipovich G, David M, Gafter U, Boner G. Prevalence and characterization of uremic pruritus in patients undergoing hemodialysis: uremic pruritus is still a major problem for patients with end-stage renal disease. Jam Acad Dermatol Israel. 2003; 9:(5)842-846.
42. Pissoni RL, Wikström B, Elder SJ, Akizawa T, Asona Y, Keen ML. Pururitusin hemodiyalaysis outcomes and practice patterns study (DOPPS). Nephrology Dialaysis Transplantation. 2006; 21: 3495-3505.
43. Young DS, K Wok AO, W Ong DM, Suen MH Chen WT, Tse DM. Semptom burden and quality of life in end-stage renal disease: a study of patients oo dialaysis and palliative care. Palliative Medicine. 2009; 23: 111-119.
44. Kusleikate N, Bumblyte IA, Rezukevicin L, Sedlickaite D, Rinkunas K. Sleep disorder and quality of life in patient on hemodialysis. Medicina (Kaunas) 2005; 41: 69-74.
45. Iıliescu EA, Co H, Murr MH, Meers CL, Quinn MM, Singer MA, Hopman WM. Quality of sleep and health- related quality of life in heamodialysis patients. Nephrol dial transplant 2003;18: 126-32.

There are 45 citations in total.

Details

Primary Language	Turkish
Subjects	Nursing
Journal Section	Article
Authors	Türkan Çalışkan Sezgi Çınar Pakyüz This is me
Publication Date	September 30, 2019
Published in Issue	Year 2019 Volume: 14 Issue: 3

Cite

Vancouver	Çalışkan T, Çınar Pakyüz S. Hemodiyaliz Tedavisi Alan ve Almayan Üremik Hastalarda Kaşıntı Konforu Etkiler mi?. JoNN. 2019;14(3):84-96.

Download Cover Image

Article Files

Full Text

Journal of Nephrology Nursing is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.