Öz
Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu, eğitim, sağlık, barınma, fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi hakları tanımlayan evrensel bir kavramdır. Son yıllarda özellikle göç, hızlı kentleşme, bölgesel farklılıklar, ekonomik kriz, yoksulluk, çocuk ve genç nüfusun büyüklüğü, işsizlik, küreselleşme, aile içi şiddet, çocuk yetiştirme gelenekleri, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, terör, bilgi teknolojileri, emek sömürüsü, pornografi ve yasa dışılık gibi olumsuz etkenler nedeniyle çocuk hakları ihlalleri oldukça büyük boyutlara ulaşmıştır. Ailelerin istedikleri zamanda ve istedikleri sayıda ve olanakları ölçüsünde çocuk sahibi olabilmeleridir. Çocuk haklarına ilişkin önemli gelişmeler olmakla birlikte sorunun boyutları göz önüne alınarak; çocuk haklarının temeli olan yaşama, korunma, gelişim ve katılım hakları dikkate alınarak çocuklar yetiştirilmeli, hakları ihlal edilen ve suça sürüklenen çocuklara pozitif ayrımcılık uygulayan, onları yeniden kazanmaya yardımcı olacak bir hukuk sistemi oluşturulmalı. Yapılacak yasal düzenlemelerde çocukların yararı ön planda tutulmalı ve çocukların barış, refah ve huzur içerisinde yaşayacakları bir ortam oluşturulmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Child rights Violation of child rights Solution recommendations.
Kaynakça
- Akyüz E. Çocuk Hukuku. Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi; 2012: 4-6.
- Aşı Danışma Merkezi. Bağışıklama Her Çocuğun Hakkı. Erişim:3 Nisan 2012, http://asidanisma.com/bagisiklama_a.asp.
- Avşar Z, Öğütoğulları E. Çocuk işçiliği ve çocuk işçiliği ile mücadele stratejileri. Sosyal Güvenlik Dergisi 2012;1:9-40.
- Akço S, Akbulut B. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlara ilişkin kanun tasarısın çocukların cinsel sömürü ve istismara karşı korunması hedefi bakımından elverişliliği üzerine bir değerlendirme. Güncel Hukuk 2012:36-38. Erişim: 1 Ocak 2012, http://humanistburo.org/tr/calışalımbizden-yorumlar_21_1.html .
- Avcı M. Tutuklu çocuklar üzerine bir araştırma: Çocukların suça yönelmesinde etkili olan toplumsal nedenler ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2008; 11: 67-70.
- Birleşmiş Miletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Erişim: 11 Nisan 2012, http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.ht ml .
- Bahar Z, Aydoğdu NG. Sağlıkta eşitsizlik ve hemşirelik. DEUHYO ed 2011; 4:1311
- Buzgan T. Türkiye’de dünden bugüne aşılama politikaları. J Pediatr Inf. 2011;5: 235-2
- Bülbül SF, Değirmencioğlu U, Eğribel E ve ark. “I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi ve Uygulama Planı 2012-2016”. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları; 2011.
- Çakmak D. “Türkiye’de çocuk gelinler”. Birinci Hukukun Gençleri Sempozyumu: 20-21 Mart 2009, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.umut.org.tr/HukukunGencleri/
- TamMetinlerSunular/DirenCakmak.pdf. Eryurt MA, Koç İ. Yoksulluk ve çocuk ölümlülüğü: Hanehalkı refah düzeyinin çocuk ölümlülüğü üzerindeki etkisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2009; 52: 113-1 ePsikiyatri. Nöropsikiyatri portalı. Gençlerde Alkol/madde kullanımı ve bağımlılığı.
- Erişim: 20 Şubat 2013, http://www.epsikiyatri.com/category/bagimliliktedavileri/genclerde-alkol-maddekullanimi-ve-bagimliligi.
- Food and Agriculture Organisation (FAO). Hunger statistics 2011. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.fao.org/hunger/en/.
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Raporu. Ankara: TNSA, 2008.
- Kantarcı NM, Öztürk B, Halıcı Z, Kandemir E. Türkiye ilaçla kolaylaştırılmış cinsel saldırı ve Türkiye’de yaşanan sorunlar. J Clin Anal Med. 2012;3:482-486.
- Karabulut S. Suçlu Çocukların Türkiye Profili. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, 2006.
- Madde Bağımlılığı Kapsamında Risk Altındaki Çocukların ve Ailelerin Rehabilitasyonu Projesi Raporu, Yozgat, 2010. Erişim: 3 Nisan 2012, http://www.shcek.gov.tr/userfiles/pdf/PRO JE%20METNI.pdf .
- Mental Disability Rights İnternational. “Behind Closed Door” Report, 2005.
- Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü. SHCEK Faaliyet Raporu 2010. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.sosyalyardimlar.gov.tr/upload/ mce/20082010/birimler/strateji/faaliyet_ra porlari/sydgm_2010_yili_faaliyet_raporu.pdfi .
- Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı. Yeni Aşı Takvimi. Erişim: 20 Şubat 2013, http://www.memurlarnet.biz/saglikpersoneli/2013-saglik-bakanligi-asitakvimi-aciklandi-h4287.html
- Törüner E, Büyükgönenç L. Çocuk Sağlığı ve Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık; 2011:7-21.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Özürlüler Araştırması Raporu (DİE: 2913). Ankara: TUİK, 2002.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuk İşgücü Araştırması; “Çalışan Çocuklar” Raporu. Ankara: TUİK, 2006.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri 2009. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id =
- Türkiye İstatistik Kurumu Adalet İstatistikleri. Güvenlik Kurumuna Gelen veya Getirilen Çocuklar 2010. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id =1 .
- Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBİM). Türkiye Uyuşturucu Raporu. Ankara: TUBİM, 20 TBMM. Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde ve Ceza ve İnfaz Kurumlarında Bulunan Tutuklu ve Hükümlü Çocuklarda Şiddet ve Bunu Etkileyen Etkenlerin Saptanması Araştırma Raporu. Ankara: TBMM, 2007.
- TBMM. Erken Yaşta Evlilikler Hakkında İnceleme Yapılmasına Dair Komisyon Raporu. Ankara: TBMM, 2009.
- TBMM. Kayıp Çocuklar Başta Olmak Üzere Çocukların Mağdur Olduğu Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu (S.Sayısı:589). Ankara: TBMM, 2010.
- Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı. Türkiye’nin İnsani gelişme Endeksi ve Endeks Sıralamasının analizi. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü (Yayın No:2828). Ankara: TC. Kalkınma Bakanlığı, 2011.
- Türkiye Cumhuriyeti Emniyet genel Müdürlüğü. “Cinsel dokunulmazlığa karşı Suçlar” Raporu 2008. Erişim:19 Şubat 2013, http://rapeofpersephone.blogspot.com/200 8/06/emniyet-genel-mdrl-raporu.html.
- Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin Uygulanmasının izlenmesi Hükümet Dışı Kuruluşlar Raporu. Çocuk Hakları Serisi 8. Ankara: ICC, 2008. Erişim: 1 Ocak 2012, http://www.cocukhaklariizleme.org/wpdocs/pdf.
- UNİCEF. Dünya Çocuklarının Durumu. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 2009.
- UNICEF. Türkiye’de 5 yaş Altı Ölüm Hızında azalma. Bir Durum Çalışması. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 200 UNICEF. Dünya Çocuklarının Durumu Raporu.”Kentsel Bir Dünyada Çocuklar”. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 2012.
Öz
Çocuk hakları, kanunen veya ahlaki olarak dünya üzerindeki tüm çocukların doğuştan sahip olduğu, eğitim, sağlık, barınma, fiziksel, psikolojik veya cinsel sömürüye karşı korunma gibi hakları tanımlayan evrensel bir kavramdır.
Son yıllarda özellikle göç, hızlı kentleşme, bölgesel farklılıklar, ekonomik kriz, yoksulluk, çocuk ve genç nüfusun büyüklüğü, işsizlik, küreselleşme, aile içi şiddet, çocuk yetiştirme gelenekleri, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri, terör, bilgi teknolojileri, emek sömürüsü, pornografi ve yasa dışılık gibi olumsuz etkenler dahilinde çocuk hakları ihlalleri oldukça büyük boyutlara ulaşmıştır.
Bu konuda son on beş yılda önemli gelişmeler olmakla birlikte sorunun boyutları göz önüne alınarak; çocuk haklarının temeli olan yaşama, korunma, gelişim ve katılım haklarına dayalı çocuklar yetiştirmeli, hakları ihlal edilen ve suça sürüklenen çocuklara pozitif ayrımcılık uygulayan, onları yeniden kazanmamıza yardımcı olacak bir hukuk sistemi oluşturmalı, yapılacak yasal düzenlemelerde çocukların yararı ön planda tutulmalı ve çocukların barış, refah ve huzur içerisinde yaşayacakları bir ortam oluşturulmalıdır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akyüz E. Çocuk Hukuku. Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi; 2012: 4-6.
- Aşı Danışma Merkezi. Bağışıklama Her Çocuğun Hakkı. Erişim:3 Nisan 2012, http://asidanisma.com/bagisiklama_a.asp.
- Avşar Z, Öğütoğulları E. Çocuk işçiliği ve çocuk işçiliği ile mücadele stratejileri. Sosyal Güvenlik Dergisi 2012;1:9-40.
- Akço S, Akbulut B. Cinsel dokunulmazlığa karşı suçlara ilişkin kanun tasarısın çocukların cinsel sömürü ve istismara karşı korunması hedefi bakımından elverişliliği üzerine bir değerlendirme. Güncel Hukuk 2012:36-38. Erişim: 1 Ocak 2012, http://humanistburo.org/tr/calışalımbizden-yorumlar_21_1.html .
- Avcı M. Tutuklu çocuklar üzerine bir araştırma: Çocukların suça yönelmesinde etkili olan toplumsal nedenler ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2008; 11: 67-70.
- Birleşmiş Miletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. Erişim: 11 Nisan 2012, http://www.unicef.org/turkey/crc/_cr23a.ht ml .
- Bahar Z, Aydoğdu NG. Sağlıkta eşitsizlik ve hemşirelik. DEUHYO ed 2011; 4:1311
- Buzgan T. Türkiye’de dünden bugüne aşılama politikaları. J Pediatr Inf. 2011;5: 235-2
- Bülbül SF, Değirmencioğlu U, Eğribel E ve ark. “I. Türkiye Çocuk Hakları Stratejisi ve Uygulama Planı 2012-2016”. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları; 2011.
- Çakmak D. “Türkiye’de çocuk gelinler”. Birinci Hukukun Gençleri Sempozyumu: 20-21 Mart 2009, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.umut.org.tr/HukukunGencleri/
- TamMetinlerSunular/DirenCakmak.pdf. Eryurt MA, Koç İ. Yoksulluk ve çocuk ölümlülüğü: Hanehalkı refah düzeyinin çocuk ölümlülüğü üzerindeki etkisi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2009; 52: 113-1 ePsikiyatri. Nöropsikiyatri portalı. Gençlerde Alkol/madde kullanımı ve bağımlılığı.
- Erişim: 20 Şubat 2013, http://www.epsikiyatri.com/category/bagimliliktedavileri/genclerde-alkol-maddekullanimi-ve-bagimliligi.
- Food and Agriculture Organisation (FAO). Hunger statistics 2011. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.fao.org/hunger/en/.
- Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması Raporu. Ankara: TNSA, 2008.
- Kantarcı NM, Öztürk B, Halıcı Z, Kandemir E. Türkiye ilaçla kolaylaştırılmış cinsel saldırı ve Türkiye’de yaşanan sorunlar. J Clin Anal Med. 2012;3:482-486.
- Karabulut S. Suçlu Çocukların Türkiye Profili. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde, 2006.
- Madde Bağımlılığı Kapsamında Risk Altındaki Çocukların ve Ailelerin Rehabilitasyonu Projesi Raporu, Yozgat, 2010. Erişim: 3 Nisan 2012, http://www.shcek.gov.tr/userfiles/pdf/PRO JE%20METNI.pdf .
- Mental Disability Rights İnternational. “Behind Closed Door” Report, 2005.
- Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü. SHCEK Faaliyet Raporu 2010. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.sosyalyardimlar.gov.tr/upload/ mce/20082010/birimler/strateji/faaliyet_ra porlari/sydgm_2010_yili_faaliyet_raporu.pdfi .
- Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı. Yeni Aşı Takvimi. Erişim: 20 Şubat 2013, http://www.memurlarnet.biz/saglikpersoneli/2013-saglik-bakanligi-asitakvimi-aciklandi-h4287.html
- Törüner E, Büyükgönenç L. Çocuk Sağlığı ve Temel Hemşirelik Yaklaşımları. Ankara: Göktuğ Yayıncılık; 2011:7-21.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Özürlüler Araştırması Raporu (DİE: 2913). Ankara: TUİK, 2002.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Çocuk İşgücü Araştırması; “Çalışan Çocuklar” Raporu. Ankara: TUİK, 2006.
- Türkiye İstatistik Kurumu. Ceza İnfaz Kurumu İstatistikleri 2009. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id =
- Türkiye İstatistik Kurumu Adalet İstatistikleri. Güvenlik Kurumuna Gelen veya Getirilen Çocuklar 2010. Erişim: 8 Nisan 2012, http://www.tuik.gov.tr/VeriBilgi.do?alt_id =1 .
- Türkiye Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi (TUBİM). Türkiye Uyuşturucu Raporu. Ankara: TUBİM, 20 TBMM. Türkiye’de Ortaöğretime Devam Eden Öğrencilerde ve Ceza ve İnfaz Kurumlarında Bulunan Tutuklu ve Hükümlü Çocuklarda Şiddet ve Bunu Etkileyen Etkenlerin Saptanması Araştırma Raporu. Ankara: TBMM, 2007.
- TBMM. Erken Yaşta Evlilikler Hakkında İnceleme Yapılmasına Dair Komisyon Raporu. Ankara: TBMM, 2009.
- TBMM. Kayıp Çocuklar Başta Olmak Üzere Çocukların Mağdur Olduğu Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu (S.Sayısı:589). Ankara: TBMM, 2010.
- Türkiye Cumhuriyeti Kalkınma Bakanlığı. Türkiye’nin İnsani gelişme Endeksi ve Endeks Sıralamasının analizi. Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü (Yayın No:2828). Ankara: TC. Kalkınma Bakanlığı, 2011.
- Türkiye Cumhuriyeti Emniyet genel Müdürlüğü. “Cinsel dokunulmazlığa karşı Suçlar” Raporu 2008. Erişim:19 Şubat 2013, http://rapeofpersephone.blogspot.com/200 8/06/emniyet-genel-mdrl-raporu.html.
- Uluslararası Çocuk Merkezi (ICC). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin Uygulanmasının izlenmesi Hükümet Dışı Kuruluşlar Raporu. Çocuk Hakları Serisi 8. Ankara: ICC, 2008. Erişim: 1 Ocak 2012, http://www.cocukhaklariizleme.org/wpdocs/pdf.
- UNİCEF. Dünya Çocuklarının Durumu. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 2009.
- UNICEF. Türkiye’de 5 yaş Altı Ölüm Hızında azalma. Bir Durum Çalışması. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 200 UNICEF. Dünya Çocuklarının Durumu Raporu.”Kentsel Bir Dünyada Çocuklar”. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu, 2012.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Derleme Bölümü |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Mart 2014 |
| Gönderilme Tarihi | 14 Ocak 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Cilt: 2 Sayı: 1 |