Öz
Amaç: Meme kanseri tüm kadınlar için tehdit oluşturan önemli bir halk sağlığı sorunudur. Birçok kadın meme kanserine yakalanma endişesi yaşamaktadır. Kadınların yaşadıkları bu endişe meme kanserine karşı risk algılarını ve erken tanı yöntemlerine bakış açılarını da etkilemektedir. Bu çalışmada aile sağlığı merkezlerine başvuran kadınlarda meme kanseri endişe sıklığı, meme kanseri risk faktörlerinin saptanması ve bu kadınların meme kanserine yönelik yürütülen erken tanı yöntemlerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi amaçlandı.
Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu çalışmada, veriler Tokat il merkezi ve ilçelerinde belirlenen aile sağlığı merkezlerine kayıtlı 20 yaş ve üzerindeki 570 yetişkin kadınla yüz yüze görüşme yöntemiyle anket formu, Meme Kanseri Risk Değerlendirme Formu ve Meme Kanseri Endişe Skalası uygulanarak toplandı. İstatistiksel analizde Ki-kare testi kullanıldı. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edildi. Bulgular: Çalışma grubundaki 570 kadının yaş ortalaması 40,5±12,6 olup %81,8’i evli, %55,6’sı ortaokul ve üzeri mezunuydu. Meme kanseri endişe düzeyi %86,8’inde düşük, %13,2’sinde yüksek bulundu. Yaş grubuna göre meme kanseri endişe düzeyi arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulundu (p=0,006). Reprodüktif risk faktörleri ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarına göre meme kanseri endişe düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptandı (p<0,05). Meme kanseri risk değerlendirme puanlarına göre %96,5’inin düşük risk grubunda, %3,5’inin ise orta risk grubunda olduğu saptandı. Sonuç: Çalışmamızda kadınların meme kanseri endişe düzeyi düşük olup, risk algıları yeterli seviyede değildi.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
Yok
Teşekkür
Çalışmanın veri toplama aşamasındaki destekleri nedeniyle, aile sağlığı merkezlerindeki aile hekimleri, aile sağlığı çalışanları ve çalışmaya katılmayı kabul eden gönüllü kadınlara teşekkür ederiz.
Kaynakça
- International Agency for Research on Cancer. Global Cancer Oservatory. Breast Cancer https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets /cancers/20-Breast-fact-sheet.pdf. Erişim tarihi: 13 Nisan, 2021.
- April-Sanders A, Oskar S, Shelton RC, et al. Predictors of breast cancer worry in a Hispanic and predominantly immigrant mammography screening population. Women's Health Issues. 2017;27(2):237-244.
- Murphy PJ, Marlow LA, Waller J, Vrinten C. What is it about a cancer diagnosis that would worry people? A population-based survey of adults in England. BMC Cancer. 2018;18(1):86.
- Nacar G. Kadınlarda meme kanseri endişe düzeyi ile erken tanı uygulama davranışları arasındaki ilişki. İnönü SHMYO Derg. 2018;6(2):44-53.
- Timur Taşhan S, Uçar T, Aksoy DY, Nacar G, Erci B. Validity and reliability of the Turkish version of the modified breast cancer worry scale. Iran J Public Health. 2018;47(11):1681-87.
- Whitney CA, Dorfman CS, Shelby RA, Keefe FJ, Gandhi V, Somers TJ. Reminders of cancer risk and pain catastrophizing: Relationships with cancer worry and perceived risk in women with a first-degree relative with breast cancer. Fam Cancer. 2019;18(1):9-18.
- Gözüyeşil E, Taş F, Düzgün AA. 15-49 yaş arası kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Med J. 2019;44(4):1215-1225.
- Esen ES, Taş BG, Öztürk GZ, Toprak D. 18 yaş ve üzeri kadınlarda meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. Türk Aile Hek Derg. 2020;24(1):32-40.
- Kartal M, Ozcakar N, Hatipoglu S, Tan MN, Guldal AD. Breast cancer risk perceptions of Turkish women attending primary care: a cross-sectional study. BMC Women's Health. 2014;14:152.
- Türkiye Sağlık Bakanlığı. Meme Kanseri Korunma, Tarama, Tanı, Tedavi ve İzlem Klinik Rehberi, 2020. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/38131,memekanskr20200720pdf.pdf?0 Erişim tarihi: 05 Ağustos, 2022.
- Mermer G, Güzekin Ö. Kadınlarda meme kanseri risk düzeyi ve tarama yöntemlerini kullanma durumu. Van Sag Bil Derg 2021, 14,(1):50-62.
- T.C. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü (2005). Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi, Dördüncü Basım, Damla Matbaası, Cilt 1, Ankara.
- Yüksel S, Altun Uğraş G, Çavdar İ, et al. A risk assessment comparison of breast cancer and factors affected to risk perception of women in Turkey: A cross-sectional study. Iran J Public Health. 2017;46(3):308-317.
- National Cancer Institute. Breast Cancer Risk Assessment Tool. https://bcrisktool.cancer.gov/about.html Erişim tarihi: 25 Mayıs, 2021.
- Brewer HR, Jones ME, Schoemaker MJ, Ashworth A, Swerdlow AJ. Family history and risk of breast cancer: an analysis accounting for family structure. Breast Cancer Res Treat. 2017;165(1):193-200.
- Yılmaz M, Sayın Y. Bir grup kadının meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. UHD. 2017;(9):53-70.
- Bener A, Çatan F, El Ayoubi HR, Acar A, İbrahim WH. Assessing breast cancer risk estimates based on the Gail model and its predictors in Qatari women. J Prim Care Community Health. 2017;8(3):180-187.
- Karadeniz H, Çetinkaya F. Knowledge levels and attitudes of adult individuals about cancer and its risk factors. Niger J Clin Pract. 2020; 23(11):1607-1614.
- Erbil N, Nursel D, Çiğdem İ, Bölükbaş N. Breast cancer risk assessment using the Gail model: A Turkish study. Asian Pac J Cancer Prev. 2015;16(1):303-306.
- Gür K, Kadıoğlu H, Sezer A. İstanbul'da bir mahallede yaşayan kadınaların meme kanseri riskleri ve KKMM eğitiminin etkinliği. J Breast Health. 2014;10 (3):154-160.
- Kutlu R, Biçer Ü. Evaluation of breast cancer risk levels and its relation with breast self-examination practices in women. J Breast Health. 2017;13(1):34-39.
- Duman NB, Koçak DY, Albayrak SA, Topuz Ş, Yılmazel G. Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. GOP Taksim EAH JAREN, 2015;1(1):30-38.
- Nichols HB, Schoemaker MJ, Cai J, et al. Breast cancer risk after recent childbirth: a pooled analysis of 15 prospective studies. Ann Intern Med. 2019;170(1):22-30.
- Yoo TK, Do Han K, Kim D, Ahn J, Park WC, Chae BJ. Hormone replacement therapy, breast cancer risk factors, and breast cancer risk: A nationwide population-based cohort. Cancer Epidemiol Biomark Prev. 2020; 29(7):1341-1347.
- Altun Y. Kadınların kanser taramalarına katılımını etkileyen faktörler. TJFMPC. 2020;14(2):210-215.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html Erişim tarihi: 20 Ağustos, 2022.
- Aker S, Öz H, Tunçel EK. Practice of breast cancer early diagnosis methods among women living in Samsun, and factors associated with this practice. J Breast Health. 2015;11(3):115-122.
- Gök H, Derya YA, Yavuz AY, Şılbır MF, Öner A. Aile sağlığı merkezlerine başvuran 30-70 yaş grubu kadınların ulusal kanser taramalarına yönelik bilgi tutum ve davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde bir il örneği. STED. 2019;28(5):340-348.
- Kıssal A, Ersin F, Koç M, Vural B, Çetin Ö. Determination of women’s health beliefs, breast cancer fears, and fatalism associated with behaviors regarding the early diagnosis of breast cancer. Int J Cancer Manag. 2018;11(12):e80223.
- Xie Z, Wenger N, Stanton AL, et al. Risk estimation, anxiety, and breast cancer worry in women at risk for breast cancer: A single‐arm trial of personalized risk communication. Psycho‐ oncology. 2019;28(11):2226-2232.
- Chirico A, Lucidi F, Mallia L, D’Aiuto M, Merluzzi TV. Indicators of distress in newly diagnosed breast cancer patients. PeerJ. 2015:3, e1107.
- Lee JM, Lowry KP, Cott Chubiz JE, et al. Breast cancer risk, worry, and anxiety: Effect on patient perceptions of false-positive screening results. Breast. 2020;50:104-112.
- Seven M, Bağcivan G, Akyuz A, Bölükbaş F. Women with family history of breast cancer: How much are they aware of their risk? J Cancer Educ. 2018;33(4): 915-921.
- Abelson J, Tripp L, Brouwers MC, Pond G, Sussman J. Uncertain times: A survey of Canadian women's perspectives toward mammography screening. Prev Med. 2018;112:209-15.
Breast Cancer Worry and Risk Factors in Women and Their Approaches to Early Diagnosis Methods of Cancer
Öz
Aim: Breast cancer is an important public health problem that poses a threat to all women. Many women worry about getting breast cancer. Women’s worry affects their perception of breast cancer risk and their attitude toward early detection methods. In this study, it was aimed to evaluate the breast cancer worry of the adult women who applied to family health centres and to evaluate the approaches to the early diagnosis methods and determine the risk factors for breast cancer. Methods: Data for this cross-sectional and descriptive study was gathered from 570 women who are 20 years old or older through a face-to-face questionnaire, Breast Cancer Risk Assessment Form and Breast Cancer Worry Scale. All the participants were registered in family health centres in Tokat province. Chi-square test was used for statistical analysis. A p<0.05 level was considered statistically significant. Results: The mean age of the women was 40.5±12.6, 81.8% were married, 55.6% were graduates of secondary school and above. The breast cancer worry scale was low for 86.8% of women and high for 13.2%. The difference between the age group and breast cancer worry was statistically significant (p=0.006). There was a significant difference between breast cancer worry level and reproductive risk factors along with healthy habits (p<0.05). According to breast cancer risk assessment scores, 96.5% of the women were found at low risk and 3.5% of them at moderate risk. Conclusion: The women's breast cancer worry level was low in our study and their risk perception was not sufficient.
Anahtar Kelimeler
Epidemiology early diagnosis breast cancer breast cancer worry
Kaynakça
- International Agency for Research on Cancer. Global Cancer Oservatory. Breast Cancer https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets /cancers/20-Breast-fact-sheet.pdf. Erişim tarihi: 13 Nisan, 2021.
- April-Sanders A, Oskar S, Shelton RC, et al. Predictors of breast cancer worry in a Hispanic and predominantly immigrant mammography screening population. Women's Health Issues. 2017;27(2):237-244.
- Murphy PJ, Marlow LA, Waller J, Vrinten C. What is it about a cancer diagnosis that would worry people? A population-based survey of adults in England. BMC Cancer. 2018;18(1):86.
- Nacar G. Kadınlarda meme kanseri endişe düzeyi ile erken tanı uygulama davranışları arasındaki ilişki. İnönü SHMYO Derg. 2018;6(2):44-53.
- Timur Taşhan S, Uçar T, Aksoy DY, Nacar G, Erci B. Validity and reliability of the Turkish version of the modified breast cancer worry scale. Iran J Public Health. 2018;47(11):1681-87.
- Whitney CA, Dorfman CS, Shelby RA, Keefe FJ, Gandhi V, Somers TJ. Reminders of cancer risk and pain catastrophizing: Relationships with cancer worry and perceived risk in women with a first-degree relative with breast cancer. Fam Cancer. 2019;18(1):9-18.
- Gözüyeşil E, Taş F, Düzgün AA. 15-49 yaş arası kadınlarda meme kanseri endişesi ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler. Cukurova Med J. 2019;44(4):1215-1225.
- Esen ES, Taş BG, Öztürk GZ, Toprak D. 18 yaş ve üzeri kadınlarda meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. Türk Aile Hek Derg. 2020;24(1):32-40.
- Kartal M, Ozcakar N, Hatipoglu S, Tan MN, Guldal AD. Breast cancer risk perceptions of Turkish women attending primary care: a cross-sectional study. BMC Women's Health. 2014;14:152.
- Türkiye Sağlık Bakanlığı. Meme Kanseri Korunma, Tarama, Tanı, Tedavi ve İzlem Klinik Rehberi, 2020. https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/38131,memekanskr20200720pdf.pdf?0 Erişim tarihi: 05 Ağustos, 2022.
- Mermer G, Güzekin Ö. Kadınlarda meme kanseri risk düzeyi ve tarama yöntemlerini kullanma durumu. Van Sag Bil Derg 2021, 14,(1):50-62.
- T.C. Sağlık Bakanlığı, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü (2005). Ulusal Aile Planlaması Hizmet Rehberi, Dördüncü Basım, Damla Matbaası, Cilt 1, Ankara.
- Yüksel S, Altun Uğraş G, Çavdar İ, et al. A risk assessment comparison of breast cancer and factors affected to risk perception of women in Turkey: A cross-sectional study. Iran J Public Health. 2017;46(3):308-317.
- National Cancer Institute. Breast Cancer Risk Assessment Tool. https://bcrisktool.cancer.gov/about.html Erişim tarihi: 25 Mayıs, 2021.
- Brewer HR, Jones ME, Schoemaker MJ, Ashworth A, Swerdlow AJ. Family history and risk of breast cancer: an analysis accounting for family structure. Breast Cancer Res Treat. 2017;165(1):193-200.
- Yılmaz M, Sayın Y. Bir grup kadının meme kanseri risk düzeyinin belirlenmesi. UHD. 2017;(9):53-70.
- Bener A, Çatan F, El Ayoubi HR, Acar A, İbrahim WH. Assessing breast cancer risk estimates based on the Gail model and its predictors in Qatari women. J Prim Care Community Health. 2017;8(3):180-187.
- Karadeniz H, Çetinkaya F. Knowledge levels and attitudes of adult individuals about cancer and its risk factors. Niger J Clin Pract. 2020; 23(11):1607-1614.
- Erbil N, Nursel D, Çiğdem İ, Bölükbaş N. Breast cancer risk assessment using the Gail model: A Turkish study. Asian Pac J Cancer Prev. 2015;16(1):303-306.
- Gür K, Kadıoğlu H, Sezer A. İstanbul'da bir mahallede yaşayan kadınaların meme kanseri riskleri ve KKMM eğitiminin etkinliği. J Breast Health. 2014;10 (3):154-160.
- Kutlu R, Biçer Ü. Evaluation of breast cancer risk levels and its relation with breast self-examination practices in women. J Breast Health. 2017;13(1):34-39.
- Duman NB, Koçak DY, Albayrak SA, Topuz Ş, Yılmazel G. Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. GOP Taksim EAH JAREN, 2015;1(1):30-38.
- Nichols HB, Schoemaker MJ, Cai J, et al. Breast cancer risk after recent childbirth: a pooled analysis of 15 prospective studies. Ann Intern Med. 2019;170(1):22-30.
- Yoo TK, Do Han K, Kim D, Ahn J, Park WC, Chae BJ. Hormone replacement therapy, breast cancer risk factors, and breast cancer risk: A nationwide population-based cohort. Cancer Epidemiol Biomark Prev. 2020; 29(7):1341-1347.
- Altun Y. Kadınların kanser taramalarına katılımını etkileyen faktörler. TJFMPC. 2020;14(2):210-215.
- T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı. Meme Kanseri Tarama Programı Ulusal Standartları. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/meme-kanseri-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html Erişim tarihi: 20 Ağustos, 2022.
- Aker S, Öz H, Tunçel EK. Practice of breast cancer early diagnosis methods among women living in Samsun, and factors associated with this practice. J Breast Health. 2015;11(3):115-122.
- Gök H, Derya YA, Yavuz AY, Şılbır MF, Öner A. Aile sağlığı merkezlerine başvuran 30-70 yaş grubu kadınların ulusal kanser taramalarına yönelik bilgi tutum ve davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde bir il örneği. STED. 2019;28(5):340-348.
- Kıssal A, Ersin F, Koç M, Vural B, Çetin Ö. Determination of women’s health beliefs, breast cancer fears, and fatalism associated with behaviors regarding the early diagnosis of breast cancer. Int J Cancer Manag. 2018;11(12):e80223.
- Xie Z, Wenger N, Stanton AL, et al. Risk estimation, anxiety, and breast cancer worry in women at risk for breast cancer: A single‐arm trial of personalized risk communication. Psycho‐ oncology. 2019;28(11):2226-2232.
- Chirico A, Lucidi F, Mallia L, D’Aiuto M, Merluzzi TV. Indicators of distress in newly diagnosed breast cancer patients. PeerJ. 2015:3, e1107.
- Lee JM, Lowry KP, Cott Chubiz JE, et al. Breast cancer risk, worry, and anxiety: Effect on patient perceptions of false-positive screening results. Breast. 2020;50:104-112.
- Seven M, Bağcivan G, Akyuz A, Bölükbaş F. Women with family history of breast cancer: How much are they aware of their risk? J Cancer Educ. 2018;33(4): 915-921.
- Abelson J, Tripp L, Brouwers MC, Pond G, Sussman J. Uncertain times: A survey of Canadian women's perspectives toward mammography screening. Prev Med. 2018;112:209-15.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Klinik Tıp Bilimleri |
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Mart 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Ekim 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 6 Sayı: 1 |
