Öz
Amaç: Bu araştırmada, üniversite hastanesine başvuran erişkin hastalarda akılcı ilaç kullanımı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Kesitsel ve tanımlayıcı nitelikteki araştırmaya Üniversite Hastanesine başvuran ≥18 yaş 300 gönüllü hasta katılmıştır. Katılımcılara yüz yüze standart anket formu uygulanmıştır. İstatistiksel analizde Pearson Ki-Kare ve Fisher Exact test kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 39,4±15,1 ve %53’ü kadındı. Katılımcıların %50,7’si doktora muayene olmadan, %48’i ise başkalarının tavsiyesi ile ilaç kullandığını belirtti. %24,7’si nezle ve soğuk algınlığı gibi şikâyetleri için doktora muayene olmadan kendi başına antibiyotik kullandığını, %73,7’si benzer şikâyetleri olan tanıdıklarına ilaç tavsiyesinde bulunduğunu belirtti. Katılımcıların yaş grubu, eğitim düzeyi ve kronik hastalık durumuna göre tavsiyeyle ilaç kullanma durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmasına karşılık (p<0,05); cinsiyet, yaşanılan yer ve çalışma durumuna göre ise anlamlı fark yoktu (p>0,05).
Sonuç: Katılımcıların yaklaşık yarısının doktora muayene olmadan tavsiyeyle ilaç kullandıkları saptanmıştır. İleri yaş grubunda ve eğitim düzeyi düşük olanlarda tavsiyeyle ilaç kullanma oranı daha yüksek bulunmuştur. Akılcı ilaç kullanımını etkileyen diğer faktörlerin belirlenebilmesi için uygun örneklem yöntemleriyle farklı hasta gruplarını da temsil eden daha çok sayıda katılımın olduğu ileri araştırmaların yapılması gerekmektedir.
Anahtar Kelimeler
Akılcı ilaç kullanımı üniversite hastanesi tutum ve davranış
Destekleyen Kurum
Herhangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.
Teşekkür
Araştırmanın yapıldığı tarihlerde Halk Sağlığı stajını yapan ve Halk Sağlığı Anabilim Dalı öğretim elemanları eşliğinde anket uygulamasında katkıları olan intern doktorlara teşekkür ederiz.
Kaynakça
- 1. Alp H, Türk S, Yılmaz S, Tiryaki ÜM, Yiğitbaşı M. Akılcı İlaç Kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi. 2018;9(33):20-8.
- 2. World Health Organization. The Rational Use of Drugs, Report of the Conference of Experts Nairobi, 25–29 November 1985. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/37174 Erişim tarihi: 29.04.2020.
- 3. WHO., Antimicrobial resistance: A Threat To Global Health Security. Rational Use Of Medicines By Prescribers And Patients. Apr 2005;A58/14. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/20291 Erişim tarihi: 21.05.2020.
- 4. İlhan MN, Aydemi̇r Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı Olmayan Ilaç Kullanım Davranışları: Ankara’da Üç Ilçe Örneği. Turkish Journal of Public Health. 2014;12(3): 188-200.
- 5. Maxwell S. Rational prescribing: The principles of drug selection. Clinical Medicine 2009; 9:481-5.
- 6. Sürmelioğlu N, Kıroğlu O, Erdoğdu T, Karataş Y. Akılcı Olmayan İlaç Kullanımını Önlemeye Yönelik Tedbirler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2015;24(4):452-62.
- 7. Yılmaz M, Kırbıyıkoğlu Fİ, Ariç Z, Kurşun B. Bir Diş Hekimliği Fakültesi Hastanesi’ne Başvuran Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımlarının Belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2014;2(1):39-47.
- 8. Karataş Y, Dinler B, Erdoğdu T, Ertuğ P, Seydaoğlu G. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’ne Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Çukurova Medical Journal. 2012;37(1):1-8.
- 9. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) Türkiye İlaç Pazarı, Erişim adresi: http://www.ieis.org.tr/ieis/tr/indicators/33/turkiye-ilac-pazari. Erişim tarihi: 18.06.2020
- 10. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018, Sağlık Harcamaları. Erişim adresi:https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0 Erişim tarihi: 03.7.2020.
- 11. Karakurt P, Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Sağlam R. Üniversite Öğrencilerinde İlaç Kullanımı TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(5) 505-12.
- 12. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların Ilaç Kullanımı Konusundaki Tutum Ve Davranışları. Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(4):458-65.
- 13. Macit M, Karaman M, Parlak M. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 6 (2):372-87.
- 14. Şarklı FD, Artantaş AB, Uğurlu M. Why Do Patients Want Antibiotics and Why Do Physcians Prescribe Antibiotics?: A Cross‐Sectional Study In Primary Health Care. Ankara Medical Journal. 2019;19(1):133-42.
- 15. Ilhan MN, Durukan E, Ilhan SÖ, Aksakal FN, Özkan S, Bumin MA. Self‐Medication With Antibiotics: Questionnaire Survey Among Primary Care Center Attendants. Pharmacoepidemiology Drug Safety. 2009;18(12):1150-7.
- 16. Çöplü N. Antimikrobiyal Direnç ve Akılcı Antibiyotik Kullanımı. Kırıkkale Üniversitesi Bilimde Gelişmeler Dergisi. 2012;1(1):34-40.
- 17. Gül S, Öztürk DB, Yılmaz MS, Gül EU. Ankara Halkının Kendi Kendine Antibiyotik Kullanımı Hakkındaki Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2014; 71(3): 107-12.
- 18. Jamhour A, El-Kheir A, Salameh P, Hanna PA, Mansour H. Antibiotic Knowledge And Self-Medication Practices In A Developing Country: A Cross-Sectional Study. American Journal of Infection Control. 2017;45(4):384-8.
- 19. T.C. Sağlık Bakanlığı, Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017, Ankara. Erişim adresi: http://www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf. Erişim tarihi: 24.06.2020.
- 20. Altındiş S. Akılcı İlaç Kullanımına Sistematik Bir Bakış. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research. 2017;1(2):34-8.
- 21. Barutçu İA, Tengilimoğlu D, Naldöken Ü. Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;19/3:1062-78.
- 22. Hatipoğlu S, Özyurt BC. Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı Ilaç Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2016;15(4):1-8.
- 23. Çobanoğlu A, Alkanat HÖ. Hastanede Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(1):33-40.
- 24. Uğrak U, Teke A, Cihangiroğlu N, Uzuntarla Y. Kardiyoloji Kliniğinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Tutumları. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2015;14(2):137-44.
- 25. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;3(3):44-55.
- 26. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı, Ankara. 2011. Erişim adresi: http://www.akilciilac.gov.tr/wpcontent/uploads/2013/05/toplumun_akilci_ilac_kullanimina_bakisii. pdf. Erişim tarihi: 16.07.2020.
Öz
Objective: In this study, it was aimed to determine the rational drug use and the influencing factors in adult patients admitted to the university hospital.
Methods: The cross-sectional and descriptive study included 300 volunteer patients aged ≥18 years who applied to the hospital. A standard face to face questionnaire form was applied to the participants. Pearson Chi-Square and Fisher’s Exact tests were used for statistically analysis.
Results: The mean age was 39,4±15,1 and 53% were women. 50,7% of the participants stated that they used drugs without medical examination, and 48% with the advice of others. 24,7% of them used antibiotics for complaints such as flu and cold without medical examination. 73,7% of the patients recommended drugs to their acquaintances with similar complaints. A statistically significant difference was found between the drug use with advice according to the age group, education level and chronical disease status (p<0,05). There was no significant difference according to gender, place of residence and working status (p>0,05).
Conclusion: Half of the participants used drugs with the advive without medical examination. This rate was found to be higher in the advanced age group and those with a low education level. In order to determine other factors that affect rational drug use, it is necessary to carry out advanced research.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Alp H, Türk S, Yılmaz S, Tiryaki ÜM, Yiğitbaşı M. Akılcı İlaç Kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Tıp Dergisi. 2018;9(33):20-8.
- 2. World Health Organization. The Rational Use of Drugs, Report of the Conference of Experts Nairobi, 25–29 November 1985. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/37174 Erişim tarihi: 29.04.2020.
- 3. WHO., Antimicrobial resistance: A Threat To Global Health Security. Rational Use Of Medicines By Prescribers And Patients. Apr 2005;A58/14. Erişim adresi: https://apps.who.int/iris/handle/10665/20291 Erişim tarihi: 21.05.2020.
- 4. İlhan MN, Aydemi̇r Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı Olmayan Ilaç Kullanım Davranışları: Ankara’da Üç Ilçe Örneği. Turkish Journal of Public Health. 2014;12(3): 188-200.
- 5. Maxwell S. Rational prescribing: The principles of drug selection. Clinical Medicine 2009; 9:481-5.
- 6. Sürmelioğlu N, Kıroğlu O, Erdoğdu T, Karataş Y. Akılcı Olmayan İlaç Kullanımını Önlemeye Yönelik Tedbirler. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi. 2015;24(4):452-62.
- 7. Yılmaz M, Kırbıyıkoğlu Fİ, Ariç Z, Kurşun B. Bir Diş Hekimliği Fakültesi Hastanesi’ne Başvuran Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımlarının Belirlenmesi. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2014;2(1):39-47.
- 8. Karataş Y, Dinler B, Erdoğdu T, Ertuğ P, Seydaoğlu G. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesi’ne Başvuran Hasta ve Hasta Yakınlarının İlaç Kullanım Alışkanlıklarının Belirlenmesi. Çukurova Medical Journal. 2012;37(1):1-8.
- 9. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) Türkiye İlaç Pazarı, Erişim adresi: http://www.ieis.org.tr/ieis/tr/indicators/33/turkiye-ilac-pazari. Erişim tarihi: 18.06.2020
- 10. T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2018, Sağlık Harcamaları. Erişim adresi:https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/36134,siy2018trpdf.pdf?0 Erişim tarihi: 03.7.2020.
- 11. Karakurt P, Hacıhasanoğlu R, Yıldırım A, Sağlam R. Üniversite Öğrencilerinde İlaç Kullanımı TAF Preventive Medicine Bulletin. 2010;9(5) 505-12.
- 12. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci Basamak Sağlık Kuruluşuna Başvuranların Ilaç Kullanımı Konusundaki Tutum Ve Davranışları. Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(4):458-65.
- 13. Macit M, Karaman M, Parlak M. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanım Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2019; 6 (2):372-87.
- 14. Şarklı FD, Artantaş AB, Uğurlu M. Why Do Patients Want Antibiotics and Why Do Physcians Prescribe Antibiotics?: A Cross‐Sectional Study In Primary Health Care. Ankara Medical Journal. 2019;19(1):133-42.
- 15. Ilhan MN, Durukan E, Ilhan SÖ, Aksakal FN, Özkan S, Bumin MA. Self‐Medication With Antibiotics: Questionnaire Survey Among Primary Care Center Attendants. Pharmacoepidemiology Drug Safety. 2009;18(12):1150-7.
- 16. Çöplü N. Antimikrobiyal Direnç ve Akılcı Antibiyotik Kullanımı. Kırıkkale Üniversitesi Bilimde Gelişmeler Dergisi. 2012;1(1):34-40.
- 17. Gül S, Öztürk DB, Yılmaz MS, Gül EU. Ankara Halkının Kendi Kendine Antibiyotik Kullanımı Hakkındaki Bilgi ve Tutumlarının Değerlendirilmesi Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2014; 71(3): 107-12.
- 18. Jamhour A, El-Kheir A, Salameh P, Hanna PA, Mansour H. Antibiotic Knowledge And Self-Medication Practices In A Developing Country: A Cross-Sectional Study. American Journal of Infection Control. 2017;45(4):384-8.
- 19. T.C. Sağlık Bakanlığı, Akılcı İlaç Kullanımı Ulusal Eylem Planı 2014-2017, Ankara. Erişim adresi: http://www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2014/11/aik-ulusal-eylem-plani.pdf. Erişim tarihi: 24.06.2020.
- 20. Altındiş S. Akılcı İlaç Kullanımına Sistematik Bir Bakış. Journal of Biotechnology and Strategic Health Research. 2017;1(2):34-8.
- 21. Barutçu İA, Tengilimoğlu D, Naldöken Ü. Vatandaşların Akılcı İlaç Kullanımı, Bilgi ve Tutum Değerlendirmesi: Ankara İli Metropol İlçeler Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2017;19/3:1062-78.
- 22. Hatipoğlu S, Özyurt BC. Manisa İlindeki Bazı Aile Sağlığı Merkezlerinde Akılcı Ilaç Kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2016;15(4):1-8.
- 23. Çobanoğlu A, Alkanat HÖ. Hastanede Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımına Yönelik Bilgi ve Davranışlarının İncelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019;22(1):33-40.
- 24. Uğrak U, Teke A, Cihangiroğlu N, Uzuntarla Y. Kardiyoloji Kliniğinde Yatan Hastaların Akılcı İlaç Kullanımı Konusundaki Tutumları. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2015;14(2):137-44.
- 25. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin Akılcı İlaç Kullanımıyla İlgili Bilgi ve Uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2016;3(3):44-55.
- 26. T.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Toplumun Akılcı İlaç Kullanımına Bakışı, Ankara. 2011. Erişim adresi: http://www.akilciilac.gov.tr/wpcontent/uploads/2013/05/toplumun_akilci_ilac_kullanimina_bakisii. pdf. Erişim tarihi: 16.07.2020.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Sağlık Kurumları Yönetimi |
| Bölüm | Orjinal Araştırma |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 12 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 31 Sayı: 3 |
