Öz
Amaç: Evde Sağlık Hizmeti alan hastalarda bası yarasının sıklığı, yara oluşumuna neden olan risk faktörleri ve beslenme ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: İzmir ilinde bir Eğitim Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Birimine kayıtlı 4098 hastanın tamamının taranması sonrasında 186’sında bası yarası olduğu saptanmıştır. Veri toplama sürecinde 186 hastadan 35’i exitus olması nedeniyle çalışmadan çıkartılmış ve çalışma 151 hasta ile tamamlanmıştır. Uygulanan anketin ilk bölümünde hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri incelenmiş, ikinci bölümde ise üç ölçek kullanılmıştır. Basınç yarasının Basınç Ülseri İyileşme Değerlendirme Ölçeği, Braden Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği ve Malnütrisyon Universal Tarama Ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Evde sağlık birimine kayıtlı toplam 4098 hastadan %3,69’unda bası yarası saptanmıştır. Çalışmaya katılan hastaların yaş ortalaması 78,29 (78,28±14,51) olup 103’ü kadın (%68,2) hastalardan oluşmaktadır. Hastalar kronik hastalık varlığına göre incelendiğinde özellikle nörolojik hastalığı olanların bası yarası oluşma riskinin yüksek ve çok yüksek risk grubunda yoğunlaştığı görülmektedir. Hastaların %44,4’ü beslenme ürünü kullanmaktadır. Yüksek proteinli beslenme ürünü kullanımı ile Braden ölçeği skoru arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki saptandı.
Sonuç: Bu çalışma Evde Sağlık Hizmeti alan hasta grubunun bası yarası ve malnütrisyon açısından riskli grupta olmasıyla birlikte iyi bir bakım hizmeti ve danışmanlık ile görülme sıklığının azaldığı görülmektedir. Bası yarası oluşma riskini ve bası yarasının ciddiyetini arttıran en önemli etkenlerin hastaların nörolojik hastalığının olması, beslenme durumu, idrar-gaita inkontinans durumu olduğu görülmüştür.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Tuna R Y, Özdemir U, Güden E, Demirel I, Öksüzkaya A . Evde sağlık hizmetleri kayseri örneği. Halk Sağlığı Etkinlikleri. HASUDER. 2012.
- 2. Çayır Y, Işık M. Terminal dönem kanser hastalarında evde sağlık hizmetleri. Smyrna Tıp Dergisi. 2012;2:87-9.
- 3. Akdemir N, Bostanoğlu H, Yurtsever S, Kutlutürkan S, Kapucu S, Özer Z C. Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri. Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(1).
- 4. Smith J, Aston S. Plastic and Aesthetic Nursing. Grabb and Smith's plastic surgery.4th ed.Boston, MA: Little, Brown, and Company.1991;11(1):29.
- 5. Baydar M, Peker Ö. Epidemiology of pressure ulcer. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2007; 3: 1-5.
- 6. Agrawal K, Chauhan N. Pressure ulcers: Back to the basics. Indian Journal of Plastic Surgery. 2012;45(02):244-254.
- 7. Özgenel GY, Kahveci R, Akın S, Özbek S, Özcan M. Bası Yaralarında Tedavi Prensiplerimiz ve Sonuçlarımız. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2002; 28(2): 27-32.
- 8. Simpson A, Bowers K, Weir-Hughies D. “Preventative management.” Pressure sore prevention. London: Whurr Publishers. 1996 : 47-57.
- 9. Kökçü Ö D, Önen S. Basınç ülseri takip ve tedavisinde kullanılan ölçekler. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2020; 24(3): 199-208.
- 10. Şahin E. Basınç yaralanmalarında topikal negatif basınç terapisinin iyileşmeye etkisi. 2018. Master's Thesis. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- 11. Oğuz S, Olgun N. Braden Ölçeği ile hastaların risklerinin belirlenmesi ve planlı hemşirelik bakımının bası yaralarının önlenmesindeki etkinliğinin saptanması. Hemşirelik Forum. 1998;1(3):131-135
- 12. Gündüz S, Doğan D, Bayraktar E. Nutrisyonel risk değerlendirme ölçeklerinin istatistiksel testlerle karşılaştırılması. OPUS International Journal of Society Researches. 2019;10(17):815-834.
- 13. Türkoğlu İ., Ilgaz F., Yalçın T., Yürük A. A., Aksan A., Çerçi A., et al. Hastanede yatan yetişkin hastalarda malnütrisyon prevelansı: dört farklı beslenme tarama aracının karşılaştırılması. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2015;43(2), 135-142.
- 14. Havens B. Home-based and long-term care: home care issues and evidence. Geneva: World Health Organization. 1999;13311: 4-6.
- 15. Eker E, Özerdoğan Ö, Yıldırım E, Oymak S, Bakar C. Çanakkale ilinde evde sağlık hizmeti alan kişilerin temel demografik özellikleri ve sağlık durumları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 12(3): 457-468.
- 16. Limnili G, Özçakar N. Evde sağlık hizmetlerine başvuru özellikleri ve beklentiler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2013; 17(1): 13-17.
- 17. Enginyurt Ö, Öngel K. Evde bakım hizmeti kapsamındaki hastaların sosyodemografik özellikleri ve tıbbi durumları. Smyrna Tıp Dergisi 2012; 2 (1): 45-48.
- 18. Çatak B, Kılınç A, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Sofuoğlu A E, Aslan D. Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Turkish Journal of Public Health. 2012;10(1): 13-21.
- 19. Thomé B, Dykes A K, Hallberg I R. Home care about the definition, care recipients, content and outcome: systematic literature review. Journal of clinical nursing. 2003;12(6):860-872.
- 20. Cox J. Predictors of pressure ulcers in adult critical care patients. American journal of critical care. 2011;20(5):364-375.
- 21. Chacon J M F, Blanes L, Hochman B, Ferreira L M. Prevalence of pressure ulcers among the elderly living in long-stay institutions in São Paulo. Sao Paulo Medical Journal. 2009;127:211-215.
- 22. Donini L M, De Felice M R, Tagliaccica A, De Bernardini L, Cannella C. Comorbidity, frailty, and evolution of pressure ulcers in geriatrics. Med Sci Monit. 2005;11(7): 336.
- 23. Adıgüzel E, Tek N. Evde bakım hizmeti alan bireylerin bakım alma nedenlerine göre beslenme durumlarının değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2018;11(1): 34-40.
- 24. Zaybak A, Güneş Ü Y, İsmailoğlu E G, Ülker E. Yatağa bağimli hastalara bakim veren bireylerin bakim yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(1): 48-54.
- 25. Güdük Ö, Güdük Ö, Sertbaş Y. Evde sağlık hizmeti alan hastaların sağlık ihtiyaçlarının değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;8(1): 78-83.
- 26. Gomes F, Schuetz P, Bounoure L, Austin P, Ballesteros-Pomar M, Cederholm T, et al. ESPEN guidelines on nutritional support for polymorbid internal medicine patients. Clinical nutrition. 2018;37(1):336-353.
- 27. Primiano M, Friend M, Mc Clure C, Nardi S, Fix L, Schafer M, et al. Pressure ulcer prevalence and risk factors during prolonged surgical procedures. AORN journal. 2011;94(6):555-566.
- 28. Fontaine J, Raynaud-Simon A. Pressure sores in geriatric medicine: the role of nutrition. Presse Medicale (Paris, France: 1983). 2008;37(7-8):1150-1157.
- 29. Thomas D R. Improving outcome of pressure ulcers with nutritional interventions: a review of the evidence. Nutrition. 2001; 17(2): 121-125.
- 30. Doran D, Lefebre N, O'Brien‐Pallas L, Estabrook C A, White P, Carryer J, et al. The relationship among evidence‐based practice and client dyspnea, pain, falls, and pressure ulcer outcomes in the community setting. World views on Evidence‐Based Nursing. 2014;11(5):274-283
- 31. Barczak C A, Barnett R I, Childs E J,Bosley L M. Fourth national pressure ulcer prevalence survey. Advances in wound care: the journal for prevention and healing. 1997;10(4):18-26.
- 32. Aktürk A Ş, Atmaca E, Zengin S, Bayramgürler D. Kocaeli ilinde evde bakım hizmeti alan hastalarda bası ülserlerinin prevalansı ve klinik özellikleri. Turkderm. 2010;44:128-31
- 33. Bergquist S. Pressure ulcer prediction in older adults receiving home healthcare: implications for use with the OASIS. Advances in Skin &Wound Care. 2003;16(3):132-139.
- 34. Moore Z E, Webster J. Dressings and topical agents for preventing pressure ulcers. Cochrane Database of Systematic Reviews; 2018(12).
- 35. Kurtuluş Z, Pınar R. Braden skalası ile belirlenen yüksek riskli hasta grubunda albümin düzeyleri ile bası yaraları arasındaki ilişki. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2003;7(2):1-10.
- 36. Yagura H, Miyai I, Seike Y, Suzuki T, Yanagihara T. Benefit of in patient multidisciplinary rehabilitation up to 1 year after stroke. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2003;84(11):1687-1691.
- 37. National Pressure Ulcer Advisory Panel, European Pressure Ulcer Advisory Panel, Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers: Quick Reference Guide. Perth, Australia: Cambridge Media. 2014;2:1-4.
Investigetion of Pressure Sores Frequency and Risk Factors of Patients Registered to Home Health Unit
Öz
Aim: The study was to investigate the frequency of pressure sores, the risk factors causing their formation, and their relationship with nutrition in patients receiving home health services.
Materials and Methods: After scanning all 4098 patients registered with the Home Health Unit of an Education and Research Hospital in İzmir, Turkey, it was discovered that 186 of them had pressure sores. The study concluded with 151 patients as 35 patients passed away during the data collection process. The questionnaire employed in the study comprised two parts: The first part examined patients' sociodemographic and clinical characteristics, while the second part utilized the Pressure Ulcer Scale for Healing, Braden Pressure Ulcer Risk Assessment Scale, and Malnutrition Universal Screening Tool.
Results: Pressure sores were found in 3.69% of the 4098 patients. The mean age of the patients was 78.29 (78.28±14.51), and 103 (68.2%) were female patients. Upon analyzing patients based on the presence of chronic diseases, it was noted that the risk of pressure sore development was notably higher in the high and very high-risk groups, particularly among those with neurological diseases. Approximately 44.4% of the patients utilized nutritional products. A statistically significant correlation was observed between the use of high-protein dietary products and the Braden scale score..
Conclusion: This study shows that the patients receiving Home Health Care Services are in the risky group in terms of pressure sores and malnutrition, but the incidence decreases with good care and caregiver education. The most important factors that increased the risk of pressure sore formation and the severity of pressure sores were neurological disease, nutritional status, and urinary and fecal incontinence.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Tuna R Y, Özdemir U, Güden E, Demirel I, Öksüzkaya A . Evde sağlık hizmetleri kayseri örneği. Halk Sağlığı Etkinlikleri. HASUDER. 2012.
- 2. Çayır Y, Işık M. Terminal dönem kanser hastalarında evde sağlık hizmetleri. Smyrna Tıp Dergisi. 2012;2:87-9.
- 3. Akdemir N, Bostanoğlu H, Yurtsever S, Kutlutürkan S, Kapucu S, Özer Z C. Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri. Dicle Tıp Dergisi. 2011;38(1).
- 4. Smith J, Aston S. Plastic and Aesthetic Nursing. Grabb and Smith's plastic surgery.4th ed.Boston, MA: Little, Brown, and Company.1991;11(1):29.
- 5. Baydar M, Peker Ö. Epidemiology of pressure ulcer. Turkiye Klinikleri J Int Med Sci. 2007; 3: 1-5.
- 6. Agrawal K, Chauhan N. Pressure ulcers: Back to the basics. Indian Journal of Plastic Surgery. 2012;45(02):244-254.
- 7. Özgenel GY, Kahveci R, Akın S, Özbek S, Özcan M. Bası Yaralarında Tedavi Prensiplerimiz ve Sonuçlarımız. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2002; 28(2): 27-32.
- 8. Simpson A, Bowers K, Weir-Hughies D. “Preventative management.” Pressure sore prevention. London: Whurr Publishers. 1996 : 47-57.
- 9. Kökçü Ö D, Önen S. Basınç ülseri takip ve tedavisinde kullanılan ölçekler. Yoğun Bakım Hemşireliği Dergisi. 2020; 24(3): 199-208.
- 10. Şahin E. Basınç yaralanmalarında topikal negatif basınç terapisinin iyileşmeye etkisi. 2018. Master's Thesis. İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- 11. Oğuz S, Olgun N. Braden Ölçeği ile hastaların risklerinin belirlenmesi ve planlı hemşirelik bakımının bası yaralarının önlenmesindeki etkinliğinin saptanması. Hemşirelik Forum. 1998;1(3):131-135
- 12. Gündüz S, Doğan D, Bayraktar E. Nutrisyonel risk değerlendirme ölçeklerinin istatistiksel testlerle karşılaştırılması. OPUS International Journal of Society Researches. 2019;10(17):815-834.
- 13. Türkoğlu İ., Ilgaz F., Yalçın T., Yürük A. A., Aksan A., Çerçi A., et al. Hastanede yatan yetişkin hastalarda malnütrisyon prevelansı: dört farklı beslenme tarama aracının karşılaştırılması. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2015;43(2), 135-142.
- 14. Havens B. Home-based and long-term care: home care issues and evidence. Geneva: World Health Organization. 1999;13311: 4-6.
- 15. Eker E, Özerdoğan Ö, Yıldırım E, Oymak S, Bakar C. Çanakkale ilinde evde sağlık hizmeti alan kişilerin temel demografik özellikleri ve sağlık durumları. Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 12(3): 457-468.
- 16. Limnili G, Özçakar N. Evde sağlık hizmetlerine başvuru özellikleri ve beklentiler. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi. 2013; 17(1): 13-17.
- 17. Enginyurt Ö, Öngel K. Evde bakım hizmeti kapsamındaki hastaların sosyodemografik özellikleri ve tıbbi durumları. Smyrna Tıp Dergisi 2012; 2 (1): 45-48.
- 18. Çatak B, Kılınç A, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Sofuoğlu A E, Aslan D. Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Turkish Journal of Public Health. 2012;10(1): 13-21.
- 19. Thomé B, Dykes A K, Hallberg I R. Home care about the definition, care recipients, content and outcome: systematic literature review. Journal of clinical nursing. 2003;12(6):860-872.
- 20. Cox J. Predictors of pressure ulcers in adult critical care patients. American journal of critical care. 2011;20(5):364-375.
- 21. Chacon J M F, Blanes L, Hochman B, Ferreira L M. Prevalence of pressure ulcers among the elderly living in long-stay institutions in São Paulo. Sao Paulo Medical Journal. 2009;127:211-215.
- 22. Donini L M, De Felice M R, Tagliaccica A, De Bernardini L, Cannella C. Comorbidity, frailty, and evolution of pressure ulcers in geriatrics. Med Sci Monit. 2005;11(7): 336.
- 23. Adıgüzel E, Tek N. Evde bakım hizmeti alan bireylerin bakım alma nedenlerine göre beslenme durumlarının değerlendirilmesi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi. 2018;11(1): 34-40.
- 24. Zaybak A, Güneş Ü Y, İsmailoğlu E G, Ülker E. Yatağa bağimli hastalara bakim veren bireylerin bakim yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2012;15(1): 48-54.
- 25. Güdük Ö, Güdük Ö, Sertbaş Y. Evde sağlık hizmeti alan hastaların sağlık ihtiyaçlarının değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;8(1): 78-83.
- 26. Gomes F, Schuetz P, Bounoure L, Austin P, Ballesteros-Pomar M, Cederholm T, et al. ESPEN guidelines on nutritional support for polymorbid internal medicine patients. Clinical nutrition. 2018;37(1):336-353.
- 27. Primiano M, Friend M, Mc Clure C, Nardi S, Fix L, Schafer M, et al. Pressure ulcer prevalence and risk factors during prolonged surgical procedures. AORN journal. 2011;94(6):555-566.
- 28. Fontaine J, Raynaud-Simon A. Pressure sores in geriatric medicine: the role of nutrition. Presse Medicale (Paris, France: 1983). 2008;37(7-8):1150-1157.
- 29. Thomas D R. Improving outcome of pressure ulcers with nutritional interventions: a review of the evidence. Nutrition. 2001; 17(2): 121-125.
- 30. Doran D, Lefebre N, O'Brien‐Pallas L, Estabrook C A, White P, Carryer J, et al. The relationship among evidence‐based practice and client dyspnea, pain, falls, and pressure ulcer outcomes in the community setting. World views on Evidence‐Based Nursing. 2014;11(5):274-283
- 31. Barczak C A, Barnett R I, Childs E J,Bosley L M. Fourth national pressure ulcer prevalence survey. Advances in wound care: the journal for prevention and healing. 1997;10(4):18-26.
- 32. Aktürk A Ş, Atmaca E, Zengin S, Bayramgürler D. Kocaeli ilinde evde bakım hizmeti alan hastalarda bası ülserlerinin prevalansı ve klinik özellikleri. Turkderm. 2010;44:128-31
- 33. Bergquist S. Pressure ulcer prediction in older adults receiving home healthcare: implications for use with the OASIS. Advances in Skin &Wound Care. 2003;16(3):132-139.
- 34. Moore Z E, Webster J. Dressings and topical agents for preventing pressure ulcers. Cochrane Database of Systematic Reviews; 2018(12).
- 35. Kurtuluş Z, Pınar R. Braden skalası ile belirlenen yüksek riskli hasta grubunda albümin düzeyleri ile bası yaraları arasındaki ilişki. C.Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 2003;7(2):1-10.
- 36. Yagura H, Miyai I, Seike Y, Suzuki T, Yanagihara T. Benefit of in patient multidisciplinary rehabilitation up to 1 year after stroke. Archives of physical medicine and rehabilitation. 2003;84(11):1687-1691.
- 37. National Pressure Ulcer Advisory Panel, European Pressure Ulcer Advisory Panel, Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers: Quick Reference Guide. Perth, Australia: Cambridge Media. 2014;2:1-4.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Aile Hekimliği |
| Bölüm | Orijinal Makaleler |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 10 Aralık 2023 |
| Yayımlanma Tarihi | 19 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 22 Mayıs 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 17 Sayı: 4 - Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care |
Sağlığın ve birinci basamak bakımın anlaşılmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunacak yeni bilgilere sahip yazarların İngilizce veya Türkçe makaleleri memnuniyetle karşılanmaktadır.